Loi Krathong (hoặc Loy Krathong, tiếng Thái: ลอยกระทง) là một lễ hội được tổ chức hằng năm khắp Thái Lan và ở một số vùng của Lào và Myanma (ở bang Shan).

Tổng quan

Loy Krathong diễn ra vào đêm trăng tròn tháng 12 theo lịch Thái. Theo dương lịch, ngày lễ này thường rơi vào tháng 11.Loi krathong rafts.jpg Loy có nghĩa là “trôi”, còn krathong là muốn nói tới chiếc bè nổi trên nước có hình hoa sen. Theo truyền thống, krathong được làm từ lá chuối hoặc các lớp thân cây chuối hoặc các tua của cây hoa huệ nhện (spider lillies). Một krathong gồm có thức ăn, trầu cau, hoa, nhang, nến và tiền xu. Các krathong thời hiện đại còn có cả bánh mì hoặc nhựa giữ nhiệt styrofoam. Bánh mì trên krathong bị rã ra trong vòng vài ngày và bị cá và các loài động vật khác ăn. Một chiếc krathong làm bằng bắp chuối cũng có thể phân hủy sinh học theo lối tự nhiên được, nhưng krathong bằng nhựa styrofoam thì không, chúng gây ô nhiễm và cần nhiều năm để phân hủy. Dù làm bằng chất liệu gì, các chiếc krathong đều được trang trí các lá chuối được gấp xếp tỉ mẩn, hoa, nến và nhang. Một vài đồng bạc lẻ thỉnh thoảng cũng được đặt vào để dâng lên các thần sông. Suốt đêm trăng tròn, người Thái thả các krathong này xuống sông, kênh rạch hoặc ao hồ. Nhiều người tin là lễ hội này bắt nguồn từ một tập tục cổ xưa là thể hiện sự tôn kính đối với các thần sông. Ngày nay, lễ hội này đơn giản là một dịp để vui chơi.

Các văn phòng Chính phủ, các doanh nghiệp và các tổ chức khác thường kết các hoa đăng lớn được trang trí đẹp đẽ. Ngoài ra còn có nhiều cuộc thi kết hoa đăng ở địa phương và cấp Trung ương, người ta thi thố nhau về độ đẹp và độ tài khéo của nghệ nhân. Thêm vào đó, còn có bắn pháo hoa và thi hoa khôi suốt thời gian lễ hội.

Nguồn gốc của lễ hội Loy Krathong theo khẳng định của nhiều người là từ vương quốc Sukhothai, nhưng các học giả vẫn tranh cãi rằng lễ hội này thật sự bắt đầu vào thời gian xây dựng thành Bangkok.^[1] Theo các ghi chép trong “Mongkut” của vua Rama IV năm 1863, nguyên thủy là lễ hội này bắt nguồn từ lễ hội của Ấn Giáo Phệ đà (Vedic Brahmanism) được các sư Thái Lan biến đổi thành một nghi lễ vinh danh đức Phật Thích Ca Mâu Ni. Bên cạnh việc tôn kính Phật bằng cách sử dụng ánh sáng (nến trên chiếc hoa đăng), việc thả trôi đèn nến còn là một hành động biểu trưng cho việc xóa đi mọi sân hận, giận giữ và những thứ ô uế để mọi người có thể bắt đầu lại từ đầu với tâm thế tốt hơn. Mọi người cũng cắt tóc và móng tay rồi đặt lên hoa đăng như là một hành động bỏ đi tất cả các phần xấu xa của mình. Nhiều người Thái tin rằng thả trôi một chiếc hoa đăng sẽ mang lại may mắn tốt lành, và họ làm điều này để tôn vinh và cám ơn Mẹ Nước Phra Mae Khongkha (tiếng Thái: พระแม่คงคา).

Cuộc thi sắc đẹp gắn liền với lễ hội được gọi là cuộc thi “Tuyển chọn nữ hoàng Nopphamat”. Theo truyền thuyết, Nang Nopphamat (tiếng Thái: นางนพมาศ; có thể phát âm là “Noppamas” hoặc “Nopamas”) là vợ của vua Loethai của vương quốc Sukhothai thế kỷ 14 và bà chính là người đầu tiên thả trôi một chiếc hoa đăng. Tuy vậy, câu chuyện này chỉ mới được kể vào đầu thế kỷ 19. Không có bằng chứng cho thấy bà Nang Nopphamat có tồn tại hay không. Thay vào đó, có một sự thật rằng một người đàn bà với tên gọi này là nhân vật chính của một tiểu thuyết ra đời vào thời vua Rama III- khoảng năm 1850. Nhân vật này được xây dựng như là một phụ nữ hướng dẫn các phụ nữ muốn trở thành các công chức.

Vùng Kelantan ở Malaysia thế này, cũng tổ chức một kiểu lễ hội giống như lễ hội này, đặc biệt là tại khu vực Tumpat. Bộ trưởng phụ trách du lịch của Malaysia đã công nhận lễ hội này là một nét hấp dẫn đối với du khách. Hằng năm, có rất nhiều người đã tham dự lễ hội này.

 Yi Peng

Loy Krathong giống với lễ hội “Yi Peng” (tiếng Thái: ยี่เป็ง) ở Lanna, miền Bắc Thái Lan. Vì sự khác biệt giữa lịch Lanna cổ và lịch Thái mà Yi Peng được tổ chức vào ngày rằm tháng 2 theo lịch cổ Lanna (“Yi” có nghĩa là “thứ hai” và“Peng” nghĩa là “tháng” theo tiếng Lanna). Vô số các loại đèn trời theo phong cách Lanna (gọi là khom loi (tiếng Thái: โคมลอย), nghĩa đen: lồng đèn thả trôi) được thả lên trời tạo ra một hình ảnh rất giống một đàn lớn các con sứa khổng lồ phát sáng, đang trôi nổi rất duyên dáng trên bầu trời. Lễ hội là thời gian để tham bun (tiếng Thái: ทำบุญ), để tích đức. Mọi người tạo ra khom loi từ một mảnh vải mỏng, hoặc từ bánh tráng và gắn vào đó nến hoặc pin nhiên liệu. Khi pin nhiên liệu được đốt cháy, sẽ tạo ra một lượng khí nóng bị bẫy bên trong chiếc đèn trời, tạo ra đủ lực để nâng khom loi bay lên trời. Ngoài ra, mọi người cũng trang hoàng nhà cửa, vườn tược và đình chùa với khom fai (tiếng Thái: โคมไฟ): một loại đèn giấy có nhiều hình thù tinh tế. Khom thue (tiếng Thái: โคมถือ) là các loại lồng đèn để cầm trực tiếp trên tay hay treo vào một cái que nhỏ, khom khwaen(tiếng Thái: โคมแขวน) là các loại đèn treo, còn khom pariwat (tiếng Thái: โคมปริวรรต) là các loại đèn quay (do sức nóng của các ngọn nến bên trong) ở đình chùa. Lễ hội Yi Peng được tổ chức công phu nhất ở Chiang Mai,^[2] kinh đô cổ của vương quốc Lanna, nơi mà ngày nay cả Loi Krathong và Yi Peng đều được tổ chức cùng thời gian, khiến cho vào ngày này, ánh sáng rực rỡ thắp sáng cả các dòng nước, lấp lánh trên các cành cây, mái nhà, bờ tường và tỏa sáng cả trời cao. Truyền thống Yi Peng cũng được du nhập vào một số vùng của Lào vào thế kỷ 16.

 

Nguồn: Bách khoa toàn thư mở Wikipedia:  http://vi.wikipedia.org/wiki/Loy_Krathong